27 Ιουλίου, 2010
του Γιάννη Τζώρτζη*
Το ανοιχτό ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου επανακάμπτει βαθμιαία στην επικαιρότητα, καθώς στο βόρειο τμήμα του επικρατεί τον τελευταίο καιρό ασυνήθιστα μεγάλη ένταση. Το κρίσιμο αυτό ευρωπαϊκό ζήτημα συνεχίζει να αποτελεί μια ανοιχτή πληγή και μάλιστα στην καρδιά των Βαλκανίων, όπου η κατάσταση μεταβάλλεται τάχιστα προκαλώντας άμεσες διεθνείς επιπλοκές. Το ενδεχόμενο αυτό απασχολεί ήδη τις Βρυξέλλες, καθώς η ΕΕ φέρει την πολιτική ευθύνη για τη δημιουργία ενός τέτοιου, «ανεξάρτητου» πλέον, προτεκτοράτου, λόγω του οποίου γνώρισε και την πρώτη σοβαρή διάσπαση στο εσωτερικό της. Η Ένωση απειλείται εκ νέου να εμπλακεί σε μια ακόμη βαλκανική περιπέτεια, διότι η ίδια δεν τόλμησε προ διετίας να προτείνει μια βιώσιμη πολιτική επιλογή, κατάλληλη να μπορεί να αποτελέσει βάση για λύση στο κρίσιμο αυτό ζήτημα. Η αναγνώριση της ανεξαρτησίας σ’ ένα de facto προτεκτοράτο από τα περισσότερα κράτη-μέλη της περιέπλεξε ακόμη περισσότερο την κατάσταση στην περιοχή. Υποκύπτοντας σε αμερικανικές πιέσεις, η ΕΕ νομιμοποίησε το 2008 για πρώτη φορά αλλαγή συνόρων στην Ευρώπη, ταυτόχρονα όμως ήλθε αντιμέτωπη με τη Ρωσία, η οποία προβάλλει σαν ο κύριος ανταγωνιστής των ΗΠΑ στο συνολικό ευρασιατικό χώρο.
Οι εντάσεις και τα σχεδόν καθημερινά επεισόδια στη διχοτομημένη Μιτρόβιτσα οξύνονται ενόψει της αναμονής έκδοσης της γνωμοδοτικής απόφασης από μέρους του Διεθνούς Δικαστηρίου (ΔΔ) της Χάγης, όπου προσέφυγε η Σερβία, καταγγέλλοντας τη μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε μια σημαντική σερβική κίνηση, καθότι η Σερβία είχε προηγουμένως πετύχει μια πρώτη διεθνοπολιτική νίκη, έχοντας κερδίσει την πλειοψηφία σε σχετική ψηφοφορία της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Η εντυπωσιακή αυτή σερβική επιτυχία πιστώθηκε τότε στο ενεργητικό του Βουκ Γέρεμιτς, υπουργού Εξωτερικών της Σερβίας, η οποία έχει ήδη σοβαρές πιθανότητες να δικαιωθεί τώρα στη Χάγη. Στην περίπτωση αυτή, μάλιστα, πρόκειται να υπάρξει μια ιδιαίτερα περίπλοκη κατάσταση, εφόσον η απόφαση του ΔΔ της Χάγης αναφέρει πως η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας των Αλβανοκοσοβάρων αντιβαίνει προς το διεθνές δίκαιο. Εν προκειμένω, υποστηρίζουν ορισμένοι, ενδέχεται να υπάρξει ακόμη και επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αναφορικά με το καθεστώς του Κοσσυφοπεδίου, οπότε είναι άγνωστο πλέον ποια θα μπορούσε να είναι τότε η θέση της ΕΕ.
Η απόφαση του ΔΔ της Χάγης αναμένεται να ανακοινωθεί μέσα στον Ιούλιο και τούτο ενεργοποιεί ακραίες καταστάσεις και από τις δύο πλευρές. Οι διαδηλώσεις των Σέρβων στο βορρά του Κοσσυφοπεδίου πραγματοποιούνται με αφορμή την έναρξη λειτουργίας γραφείου της αλβανοκοσοβάρικης κυβέρνησης σε τμήμα της πόλης Μιτρόβιτσα, όπου ο σερβικός πληθυσμός αποτελεί πλειοψηφία. Το γραφείο αυτό θα είναι η πρώτη υπηρεσία της κυβέρνησης Θάτσι που θα λειτουργήσει στη Μιτρόβιτσα. Για τους Σέρβους όμως, οι οποίοι δεν αποδέχονται την ανεξαρτητοποίηση του Κοσσυφοπεδίου, η κίνηση αυτή αποτελεί τον «Δούρειο Ίππο» για την επέκταση των αρμοδιοτήτων της Πρίστινας. Το γραφείο της αλβανοκοσοβάρικης κυβέρνησης θα ασχολείται καταρχάς με την έκδοση πιστοποιητικών, ταυτοτήτων, διαβατηρίων κ.ά., ενώ σταδιακά θα επεκτείνει τις αρμοδιότητες σε τομείς της δημόσιας διοίκησης και της οικονομίας. Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση Θάτσι επείγεται να «δηλώσει παρουσία» στο βόρειο τμήμα του Κοσόβου, προτού γνωστοποιηθεί η απόφαση του ΔΔ της Χάγης. Πρωτεύων στόχος της κίνησης αυτής είναι η αποκοπή των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου από το Βελιγράδι και η ένταξή τους στο πλαίσιο των κεντρικών διοικητικών θεσμών του κρατικού μορφώματος της Πρίστινας. Για την κυβέρνηση Θάτσι τούτο μπορεί να αποτελέσει ένα πρώτο βήμα για την επιβολή της αλβανοκοσοβάρικης κυριαρχίας σε ολόκληρη την επικράτεια του Κοσσυφοπεδίου.
Ανεξάρτητα όμως από το είδος της απόφασης του ΔΔ της Χάγης, εκτιμάται ήδη πως η γνωστοποίησή της θα οξύνει ακόμη τις εντάσεις, ενώ θα φέρει σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση τις Βρυξέλλες. Παρόλο που δεν θα έχει δεσμευτικό χαρακτήρα, μια τέτοια απόφαση αναμένεται να επηρεάσει ανάλογα τη στάση κάποιων χωρών, ενώ θεωρείται πιθανό να υπάρξει αναζωπύρωση εστιών σε περιοχές με παρόμοια ζητήματα κυρίως στον ανατολικοευρωπαϊκό χώρο. Τούτα όλα συμβαίνουν καθώς τα δυτικά Βαλκάνια προσδοκούν ακόμη τη «λυτρωτική» επαγγελία μιας ένταξής τους στην ΕΕ. Αν τούτο συμβεί οψέποτε συνολικά, τότε τα κράτη και τα άλλα κρατικά μορφώματα που προέκυψαν από τη γιουγκοσλαβική διάλυση θα συναπαντηθούν σαν περιφερειακή ενότητα μέσα στην Ένωση. Κι αυτό θα μπορούσε να είχε συμβεί ήδη πριν ξεσπάσουν οι αδελφοκτόνοι πόλεμοι της δεκαετίας του ’90 ανάμεσα σε Νοτιοσλάβους. Με την προϋπόθεση ασφαλώς ότι θα το ενέκρινε η Δύση και θα το δέχονταν οι ολέθριοι κληρονόμοι του Τίτο. Όλοι τους όμως τότε τράβηξαν το χαρτί του πολέμου…
* Ο Γιάννης Τζώρτζης είναι δημοσιογράφος και πολιτικός επιστήμονας.
Το ανοιχτό ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου επανακάμπτει βαθμιαία στην επικαιρότητα, καθώς στο βόρειο τμήμα του επικρατεί τον τελευταίο καιρό ασυνήθιστα μεγάλη ένταση. Το κρίσιμο αυτό ευρωπαϊκό ζήτημα συνεχίζει να αποτελεί μια ανοιχτή πληγή και μάλιστα στην καρδιά των Βαλκανίων, όπου η κατάσταση μεταβάλλεται τάχιστα προκαλώντας άμεσες διεθνείς επιπλοκές. Το ενδεχόμενο αυτό απασχολεί ήδη τις Βρυξέλλες, καθώς η ΕΕ φέρει την πολιτική ευθύνη για τη δημιουργία ενός τέτοιου, «ανεξάρτητου» πλέον, προτεκτοράτου, λόγω του οποίου γνώρισε και την πρώτη σοβαρή διάσπαση στο εσωτερικό της. Η Ένωση απειλείται εκ νέου να εμπλακεί σε μια ακόμη βαλκανική περιπέτεια, διότι η ίδια δεν τόλμησε προ διετίας να προτείνει μια βιώσιμη πολιτική επιλογή, κατάλληλη να μπορεί να αποτελέσει βάση για λύση στο κρίσιμο αυτό ζήτημα. Η αναγνώριση της ανεξαρτησίας σ’ ένα de facto προτεκτοράτο από τα περισσότερα κράτη-μέλη της περιέπλεξε ακόμη περισσότερο την κατάσταση στην περιοχή. Υποκύπτοντας σε αμερικανικές πιέσεις, η ΕΕ νομιμοποίησε το 2008 για πρώτη φορά αλλαγή συνόρων στην Ευρώπη, ταυτόχρονα όμως ήλθε αντιμέτωπη με τη Ρωσία, η οποία προβάλλει σαν ο κύριος ανταγωνιστής των ΗΠΑ στο συνολικό ευρασιατικό χώρο.
Οι εντάσεις και τα σχεδόν καθημερινά επεισόδια στη διχοτομημένη Μιτρόβιτσα οξύνονται ενόψει της αναμονής έκδοσης της γνωμοδοτικής απόφασης από μέρους του Διεθνούς Δικαστηρίου (ΔΔ) της Χάγης, όπου προσέφυγε η Σερβία, καταγγέλλοντας τη μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε μια σημαντική σερβική κίνηση, καθότι η Σερβία είχε προηγουμένως πετύχει μια πρώτη διεθνοπολιτική νίκη, έχοντας κερδίσει την πλειοψηφία σε σχετική ψηφοφορία της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Η εντυπωσιακή αυτή σερβική επιτυχία πιστώθηκε τότε στο ενεργητικό του Βουκ Γέρεμιτς, υπουργού Εξωτερικών της Σερβίας, η οποία έχει ήδη σοβαρές πιθανότητες να δικαιωθεί τώρα στη Χάγη. Στην περίπτωση αυτή, μάλιστα, πρόκειται να υπάρξει μια ιδιαίτερα περίπλοκη κατάσταση, εφόσον η απόφαση του ΔΔ της Χάγης αναφέρει πως η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας των Αλβανοκοσοβάρων αντιβαίνει προς το διεθνές δίκαιο. Εν προκειμένω, υποστηρίζουν ορισμένοι, ενδέχεται να υπάρξει ακόμη και επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αναφορικά με το καθεστώς του Κοσσυφοπεδίου, οπότε είναι άγνωστο πλέον ποια θα μπορούσε να είναι τότε η θέση της ΕΕ.
Η απόφαση του ΔΔ της Χάγης αναμένεται να ανακοινωθεί μέσα στον Ιούλιο και τούτο ενεργοποιεί ακραίες καταστάσεις και από τις δύο πλευρές. Οι διαδηλώσεις των Σέρβων στο βορρά του Κοσσυφοπεδίου πραγματοποιούνται με αφορμή την έναρξη λειτουργίας γραφείου της αλβανοκοσοβάρικης κυβέρνησης σε τμήμα της πόλης Μιτρόβιτσα, όπου ο σερβικός πληθυσμός αποτελεί πλειοψηφία. Το γραφείο αυτό θα είναι η πρώτη υπηρεσία της κυβέρνησης Θάτσι που θα λειτουργήσει στη Μιτρόβιτσα. Για τους Σέρβους όμως, οι οποίοι δεν αποδέχονται την ανεξαρτητοποίηση του Κοσσυφοπεδίου, η κίνηση αυτή αποτελεί τον «Δούρειο Ίππο» για την επέκταση των αρμοδιοτήτων της Πρίστινας. Το γραφείο της αλβανοκοσοβάρικης κυβέρνησης θα ασχολείται καταρχάς με την έκδοση πιστοποιητικών, ταυτοτήτων, διαβατηρίων κ.ά., ενώ σταδιακά θα επεκτείνει τις αρμοδιότητες σε τομείς της δημόσιας διοίκησης και της οικονομίας. Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση Θάτσι επείγεται να «δηλώσει παρουσία» στο βόρειο τμήμα του Κοσόβου, προτού γνωστοποιηθεί η απόφαση του ΔΔ της Χάγης. Πρωτεύων στόχος της κίνησης αυτής είναι η αποκοπή των Σέρβων του Κοσσυφοπεδίου από το Βελιγράδι και η ένταξή τους στο πλαίσιο των κεντρικών διοικητικών θεσμών του κρατικού μορφώματος της Πρίστινας. Για την κυβέρνηση Θάτσι τούτο μπορεί να αποτελέσει ένα πρώτο βήμα για την επιβολή της αλβανοκοσοβάρικης κυριαρχίας σε ολόκληρη την επικράτεια του Κοσσυφοπεδίου.
Ανεξάρτητα όμως από το είδος της απόφασης του ΔΔ της Χάγης, εκτιμάται ήδη πως η γνωστοποίησή της θα οξύνει ακόμη τις εντάσεις, ενώ θα φέρει σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση τις Βρυξέλλες. Παρόλο που δεν θα έχει δεσμευτικό χαρακτήρα, μια τέτοια απόφαση αναμένεται να επηρεάσει ανάλογα τη στάση κάποιων χωρών, ενώ θεωρείται πιθανό να υπάρξει αναζωπύρωση εστιών σε περιοχές με παρόμοια ζητήματα κυρίως στον ανατολικοευρωπαϊκό χώρο. Τούτα όλα συμβαίνουν καθώς τα δυτικά Βαλκάνια προσδοκούν ακόμη τη «λυτρωτική» επαγγελία μιας ένταξής τους στην ΕΕ. Αν τούτο συμβεί οψέποτε συνολικά, τότε τα κράτη και τα άλλα κρατικά μορφώματα που προέκυψαν από τη γιουγκοσλαβική διάλυση θα συναπαντηθούν σαν περιφερειακή ενότητα μέσα στην Ένωση. Κι αυτό θα μπορούσε να είχε συμβεί ήδη πριν ξεσπάσουν οι αδελφοκτόνοι πόλεμοι της δεκαετίας του ’90 ανάμεσα σε Νοτιοσλάβους. Με την προϋπόθεση ασφαλώς ότι θα το ενέκρινε η Δύση και θα το δέχονταν οι ολέθριοι κληρονόμοι του Τίτο. Όλοι τους όμως τότε τράβηξαν το χαρτί του πολέμου…
* Ο Γιάννης Τζώρτζης είναι δημοσιογράφος και πολιτικός επιστήμονας.
ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΕΠΙΚΑΙΡΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου